Zapraszamy na bloga autorstwa Jakuba Sulika, w którym znajdziecie recenzje,
artykuły i filmowe inspiracje dla wszystkich fanów kinematografii. Miłej lektury 😉
Embedded Files
Witam wszystkich bardzo serdecznie. Nazywam się Jakub Sulik. Jestem studentem III roku filmoznawstwa i kultury mediów na UAM-ie. W ramach współpracy z organizatorami Ogólnopolskiego Młodzieżowego Festiwalu Filmowego reAKCJA! będę pisał dla Was recenzje, analizy oraz "polecajki" oryginalnych filmów, które na swój sposób wyróżniają się pod kątem specyficznej realizacji, tematyki, czy też małej popularności wśród widzów.
Zapraszam do tego wspaniałego i nieoczywistego filmowego świata. Kamera i... akcja!
O fanatyzmie religijnym, czyli „Droga Krzyżowa” Dietricha Brüggemanna
Fanatyzm religijny to temat stary jak świat, aczkolwiek można odnieść wrażenie, że wciąż w kulturze filmowej mocno niewykorzystany. O ile są znane w popkulturze produkcje, takie jak adaptacja dzieła Stephena Kinga pod tytułem Carrie, w których pojawia się motyw bezkrytycznego oddania religii, tak najczęściej nie jest to główny trzon fabuły, a raczej dopełnienie innych problemów poruszanych w produkcjach (w przypadku Kinga bullyingu i przemocy domowej). Na szczęście, mimo tego faktu, wciąż istnieją produkcje, które poruszają ten właśnie aspekt życia religijnego, który bywa bardzo aktualny, gdy spojrzeć na chociażby politykę.
Jednym z przykładów takiej produkcji, która bezpośrednio porusza tę tematykę jest niemiecki film pod tytułem Droga Krzyżowa reżyserii Dietricha Brüggemanna. Brüggemann współtworzył również razem ze swoją siostrą Anną scenariusz, za który zresztą oboje dostali nagrodę Srebrnego Niedźwiedzia na berlińskim festiwalu Berlinale w 2014 roku. Sama fabuła skupia się na historii 14-letniej Marii, która wychowuje się w katolickiej, ortodoksyjnej rodzinie przynależącej do fikcyjnego Bractwa Kapłańskiego świętego Pawła, które ma fanatyczne podejście do wiary oraz życia. Objawia się to choćby w przekonaniu, że muzyka gospel i soul to czyste zło kryjące w sobie szatańskie wartości. Natomiast głównym wątkiem jest chęć poświęcenia się Marii. Dziewczyna dosłownie chce ofiarować swoje życia bratu, który z niewiadomych przyczyn, mimo że skończył już cztery lata, nie wypowiedział jeszcze ani słowa. Jest to zatem ukazanie destrukcyjnego wpływu rodziny oraz otoczenia na dziewczynkę, która jest praktycznie osamotniona w tej beznadziejnej sytuacji.
Polski plakat filmowy reklamujący z mocną warstwą symboliczną
Drogę krzyżową (z uwzględnieniem informacji o nagrodzie dla scenarzystów na berlińskim festiwalu).
Scena lekcji WF-u, podczas której Maria odmawia udziału w ćwiczeniach z powodu muzyki. Jest to scena siódma nawiązująca do drugiego upadku Jezusa pod krzyżem.
Wpierw warto zwrócić uwagę na to, że twórcy filmu mocno inspirowali się autentycznym Bractwem Kapłańskim Piusa X, którego członków nazywa się potocznie lefebrystami, od nazwiska założyciela Marcela Lefebvre. Jest to katolickie stowarzyszenie, które nie uznaje postanowień II Soboru Watykańskiego odbywającego się w latach 1962-1965, kiedy to dokonano wielu reform Kościoła katolickiego, między innymi wprowadzono dialog ekumeniczny z innymi religiami, msze w językach narodowych, a także postanowiono, że duchowni będą prowadzić msze w stronę do wiernych, a nie tyłem jak dotychczas. Lefebryści tych postanowień nie uznają i to właśnie na nich wzorowało się rodzeństwo scenarzystów, którzy mieli osobiste doświadczenia z tą organizacją przez swoją rodzinę.
Bractwo odrzucające reformy Kościoła katolickiego odgrywa w filmie jedną z najistotniejszych ról. W sposób szczególny ukazana jest toksyczność rodziny, zwłaszcza zachowanie matki, która potrafi zrobić awanturę o to, że córka chciała iść do chóru, w którym grana jest muzyka uznawana przez nią za niebezpieczną. Córka bardzo przejmuje się opinią matki, o czym świadczy choćby scena lekcji WF-u, podczas której dziewczyna odmawia ćwiczenia z innymi, bo utwór puszczany w tle uznaje za „szatański”. A to tylko jeden z kilku przykładów nawiązań do fundamentalistycznych organizacji religijnych.
Ten film ma przede wszystkim symboliczną wartość. Już czternaście scen daje widzom jasny sygnał, w jakim kierunku to będzie zmierzać. Liczba scen nie jest przypadkowa – jest to przecież liczba stacji tytułowej Drogi Krzyżowej, kiedy to wspominana jest na dwa dni przed Wielkanocą męka i śmierć Jezusa. Każda z tych scen nawiązuje w jakimś sensie do elementów nabożeństwa, a jednocześnie przedstawia je w sposób krytykujący fanatyczne postępowanie zarówno księdza, jak i rodziny dziewczyny. Dla przykładu scena w samochodzie, kiedy to Maria prowadzi bardzo nieprzyjemną rozmowę z matką, jest symbolicznie związana ze stacją, w której Jezus niosący krzyż spotyka swoją matkę Maryję.
Scena rozmowy z matką w samochodzie. Nawiązanie do stacji czwartej Drogi krzyżowej, kiedy to Jezus spotyka swoją matkę.
Ogromnym walorem jest również warstwa wizualna. Przede wszystkim większość scen została nakręcona jednym ujęciem z niemal nieruchomą kamerą. Nadaje to filmowi teatralności. Widz skupia się przede wszystkim na dialogach, na relacjach między postaciami, na tym, co bohaterowie czują. Dodatkowo w produkcji pojawia się muzyka diegetyczna między innymi w scenie nabożeństwa w kościele, co ma jeszcze bardziej podkreślać realizm świata przedstawionego, mimo dość widocznego przerysowania niektórych postaci, na przykład matki. Jednocześnie można uznać, że takie ukazanie wprost nawiązuje do osób, które do tego stopnia są bezkrytycznie oddane wierze, że nie docierają do nich żadne logiczne argumenty, aczkolwiek to pozostaje kwestią do interpretacji.
Podsumowując, mimo iż Droga krzyżowa zdaje się nie być filmem szeroko znanym publiczności, to mogę śmiało uznać, że jest to produkcja godna polecania i to nie tylko ludziom wierzącym. Sposób kręcenia oraz tematyka, którą porusza film, skłania do myślenia nad tym, do czego w skrajnych przypadkach może doprowadzić fanatyzm religijny, który jak wspomniałem na początku, jest uniwersalnym problemem trapiącym wiele grup społecznych. Dlatego z czystym sumieniem mogę polecić to dzieło, które jest na swój sposób specyficzne, ale co za tym idzie, również interesujące. Osobiście, w skali od jeden do dziesięć, oceniam tę produkcję na osiem i zdecydowanie polecam seans wszystkim fanom kinematografii, którzy chcą wyciągnąć własne wnioski z tej historii.
Bibliografia
Baumann, G. (b. d.). "Kreuzweg" - Film 2014 - Kritik, Trailer. FilmClicks: Filmkritiken, Star-Interviews, Reportagen und Festival-Highlights. https://www.filmclicks.at/Filme/Kreuzweg
Filmweb - filmy takie jak Ty! (b. d.). Filmweb. https://www.filmweb.pl/film/Droga+krzyżowa-2014-700232/photos/532857
Plakaty - Droga krzyżowa (2014) - Filmweb. (b. d.). Filmweb. https://www.filmweb.pl/film/Droga+krzyżowa-2014-700232/posters
Droga krzyżowa | Film | 2014. (b. d.). Filmweb. https://www.filmweb.pl/film/Droga+krzyżowa-2014-700232
Nagrody - Droga krzyżowa (2014) - Filmweb. (b. d.). Filmweb. https://www.filmweb.pl/film/Droga+krzyżowa-2014-700232/awards
Wenke, H. (2014, 9 lutego). "Kreuzweg": Verfluchter Katholizismus. ZEIT ONLINE. https://www.zeit.de/kultur/film/2014-02/berlinale-film-kreuzweg-brueggemann/komplettansicht
Współtwórcy projektów Fundacji Wikimedia. (2005, 5 maja). Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X – Wikipedia, wolna encyklopedia. Wikipedia, wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Bractwo_Kapłańskie_Świętego_Piusa_X
Współtwórcy projektów Fundacji Wikimedia. (2004, 19 lutego). Klasyczny ryt rzymski – Wikipedia, wolna encyklopedia. Wikipedia, wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Klasyczny_ryt_rzymski
Google Sites
Report abuse